I. KHÁI QUÁT VỀ VĂN HỌC BÌNH DƯƠNG SAU NĂM 1975

Bối cảnh lịch sử: Chiến thắng 30/4/1975 tác động sâu sắc, đặt ra yêu cầu xây dựng nền văn học nghệ thuật mới, phục vụ sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội của tỉnh Sông Bé (nay là Bình Dương) và góp tiếng nói chung vào nền văn nghệ cả nước.

Sự hình thành cơ sở:

o  Sở Văn hóa Thông tin xuất bản tập san "Niềm tin" (sau này nâng cấp thành tạp chí "Văn Nghệ Sông Bé", nay là “Văn nghệ Bình Dương”), phát hành đều đặn hàng tháng.

o  Năm 1986: Thành lập Hội Văn học Nghệ thuật Sông Bé (nay là Hội Văn học Nghệ thuật Bình Dương) để tập hợp và quản lý hoạt động sáng tạo.

o  Năm 1990: Thành lập Giải thưởng văn học nghệ thuật Huỳnh Văn Nghệ nhằm vinh danh các tác phẩm có giá trị viết về Bình Dương.

o  Tất cả tạo điều kiện thuận lợi cho văn học Bình Dương chuyển mình.

Đặc điểm chung về Nội dung và Hình thức

Ø Nhiệm vụ: Phản ánh hiện thực cuộc sống, con người trong thời đại mới, quá trình xây dựng và phát triển của Bình Dương và đất nước.

Ø Cảm hứng:

o  Có sự đổi mới về ý thức nghệ thuật.

o  Bức tranh hiện thực được viết theo cảm hứng đời tư, phản ánh với nhiều góc nhìn, phương thức đa dạng hơn.

Ø Thể loại nổi trội:

o  Sự phát triển của nhiều thể loại như truyện ngắn, truyện dài, ký, thơ,..

o  Truyện ngắn và kí là hai thể loại nổi trội nhất vì tính ngắn gọn, linh hoạt và gắn bó mật thiết với đời sống.

o  Thơ có sự tìm tòi và cách tân mạnh mẽ về hình thức thể hiện, ngày càng mang màu sắc hiện đại.

Ø Tác giả tiêu biểu:

o  Thơ: Chu Ngạn Thư, Lưu Vân, Nguyễn Văn Ân, Bùi Nhựa, Lê Minh Vũ... và các gương mặt trẻ như Trương Thủy Trúc.

o  Văn xuôi: Tiêu Như Thủy, Nguyễn Quốc Nhân, Ngọc Am, Trần Bình Dương, Lý Lan, Lưu Thành Tựu, Phan Hai...

II. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN

1. Giai đoạn 1975 - 1985 (Giai đoạn Tiếp nối)

Lực lượng sáng tác: Còn hiếm hoi, gồm các tác giả giai đoạn trước còn hoạt động (Tiêu Như Thủy, Nguyễn Quốc Nhân) và một số tác giả mới (Ngọc Am, Bùi Nhựa, Lưu Thành Tựu).

Thể loại ưu thế: Truyện ngắn và Kí.

Nội dung: Chủ yếu tiếp nối văn học giai đoạn trước, viết về đề tài chiến tranh và hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ. Giọng văn mang cảm hứng ngợi ca.

Tác phẩm tiêu biểu:

o  Cái Giếng Chảo (ghi chép của Tiêu Như Thủy).

o  Gốc điệp đầu làng, Nối tiếp (truyện ngắn của Nguyễn Quốc Nhân).

o  Trở lại thung lũng mưa (kí của Ngọc Am).

2. Giai đoạn 1986 đến nay (Giai đoạn Đổi mới)

·        Bước chuyển mình: Đạt "bước tiến tương đối dài trên nền chung của văn học cả nước", hoạt động văn học diễn ra sôi nổi (tăng về đội ngũ, số lượng và chất lượng tác phẩm).

·        Nội dung:

o  Chủ yếu tập trung vào các vấn đề cuộc sống con người trong thời kì mới: thiên nhiên, sinh hoạt, tình yêu, sự thay đổi đời sống.

o  Dưới tác động của thời kỳ Đổi mới (Nghị quyết Đại hội VI), văn học có khuynh hướng nhìn thẳng vào sự thật đời sống để phản ánh, phân tích.

o  Bộc lộ khuynh hướng phê phán cái xấu trong xã hội giao thời, song cơ bản vẫn tôn vinh, ngợi ca con người mới, cuộc sống mới mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

·        Thể loại và Tác giả:

o  Văn xuôi (đặc biệt là truyện ngắn): Phát triển mạnh mẽ, thể hiện được dấu ấn cá nhân rõ nét (Trần Bình Dương, Lý Lan, Huỳnh Ngọc Đáng).

o  Thơ: Lực lượng sáng tác ngày càng đông đảo, thể hiện mạch cảm xúc gần gũi tự nhiên, hướng đến góc nhìn hiện đại và xuất hiện hình thức nghệ thuật mới (Chuyện tình gốm sứ, Về Bình Dương của Bùi Nhựa).

o  Sự góp mặt của nhiều cây bút nữ (Lý Lan, Phan Hai, Trương Thủy Trúc...) làm tăng tính đa dạng

III. GIÁ TRỊ CỦA VĂN HỌC BÌNH DƯƠNG SAU NĂM 1975