1. Sài Gòn trước năm 1859

Trước khi nhà nước Phù Nam ra đời vào thế kỉ I, vùng đất nay là TP.HCM đã có người sinh sống – chủ nhân của văn hoá Đồng Nai một trong những nền văn hoá lớn của Việt Nam thời cổ đại.

Trải qua thời Phù Nam bị Chân Lạp thôn tính, vùng này vẫn hoang vu, dân sống tự trị.

Từ thế kỉ XVI – XVII, nhiều người Việt từ miền Trung vào khai hoang lập ấp, hình thành làng xã, thương cảng,..

Năm 1698, Nguyễn Hữu Cảnh lập phủ Gia Định, đánh dấu sự hình thành chính thức của Sài Gòn – trung tâm hành chính, thương mại lớn của Nam Bộ. Tới thế kỉ XVIII – XIX: Sài Gòn phát triển mạnh, là trung tâm hành chính, kinh tế, quân sự của miền Nam.

2. Sài Gòn thời Pháp thuộc (1859 – 1954)

1859, Pháp chiếm Sài Gòn → biến nơi đây thành căn cứ xâm lược, trung tâm hành chính Đông Dương. => Nhân dân liên tục kháng chiến chống Pháp.

Ngày 05 – 6 – 1911, tại bến Nhà Rồng, Nguyễn Tất Thành (Hồ Chí Minh) ra đi tìm đường cứu nước.

Dù chịu ách thực dân, hoàn cảnh kinh tế khủng hoảng trầm trọng phong trào công nhân và yêu nước vẫn phát triển mạnh mẽ

Tháng 8/1945, nhân dân Sài Gòn giành chính quyền; 1945 – 1954 tiếp tục kháng chiến chống Pháp → thắng lợi Điện Biên Phủ năm 1954, buộc Pháp phải kí Hiệp định Geneve (1954). Công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam

3. Sài Gòn trong kháng chiến chống Mỹ (1954 – 1975)

Sau 1954, Mỹ dựng chính quyền Việt Nam Cộng hoà ( Ngô Đình diệm đứng đầu ), Sài Gòn trở thành thủ đô.

Nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn tổ chức phong trào bảo vệ hoà bình Sài Gòn _ Chợ Lớn, đấu tranh chính trị.

1968: Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân, làm đảo lộn thế bố trí, phá vỡ kế hoạch tác chiến dự gây chấn động nước Mỹ.

30/4/1975, quân giải phóng chiếm được Dinh Độc Lập => Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, giải phóng Sài Gòn, thống nhất đất nước.

4. Giai đoạn 1975 – 1986

• Sau giải phóng, thống nhất đất nước, khắc phục hậu quả sau chiến tranh, khôi phục kinh tế _ xã hội.
• Ngày 2/7/1976, Quốc hội thống nhất quyết định đổi tên Sài Gòn – Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh nhằm ghi nhớ công ơn Bác cùng tinh thần chiến đấu, hi sinh của con người Thành phố trong việc giành độc lập, xây dựng và phát triển Thành phố
• Thành phố trở thành trung tâm kinh tế – văn hoá – khoa học lớn nhất cả nước

5. Giai đoạn đổi mới (1986 – nay)

• Sau Đại hội VI (1986), TP.HCM đi đầu trong đổi mới tư duy kinh tế, phát huy tính năng động, sáng tạo.
• Kinh tế tăng trưởng nhanh (bình quân trên 10%/năm các giai đoạn 1996–2010), GRDP bình quân đầu người 2023 đạt 7.204 USD.

=>Thành phố Hồ Chí Minh luôn là đầu tàu kinh tế, trung tâm tài chính – khoa học – công nghệ của Việt Nam.Tuy nhiên, vẫn còn thách thức về hạ tầng, quy hoạch, môi trường và chất lượng nguồn nhân lực.