1. Khái niệm danh nhân
Danh nhân là người kiệt xuất, có nhân cách và tài năng, nổi tiếng trong lịch sử, có đóng góp quan trọng cho dân tộc và nhân loại. Họ có thể là nhà chính trị, quân sự, văn hóa, khoa học… Trong lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh, một số danh nhân tiêu biểu gồm: Nguyễn Hữu Cảnh, Võ Trường Toản, Trịnh Hoài Đức, Nguyễn Tri Phương, Trương Định, Nguyễn Đình Chiểu, Tôn Đức Thắng, Nguyễn An Ninh, Nguyễn Thái Bình.

2. Vai trò của danh nhân lịch sử ở Thành phố Hồ Chí Minh

Đặt nền tảng ra đời vùng đất Sài Gòn – TP. Hồ Chí Minh: Nguyễn Hữu Cảnh.

Khởi nghĩa, đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước: Trương Định, Tôn Đức Thắng, Nguyễn An Ninh, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thị Minh Khai, Trần Văn Giàu, Nguyễn Thái Bình.

Đóng góp về văn hóa, giáo dục, kinh tế: Võ Trường Toản, Trịnh Hoài Đức, Nguyễn Đình Chiểu, Huỳnh Tịnh Của, Trần Chánh Chiếu, Sương Nguyệt Anh, Huỳnh Văn Tiểng, Trần Văn Giàu.

3. Một số danh nhân lịch sử tiêu biểu của Thành phố Hồ Chí Minh

a.Nguyễn Hữu Cảnh (1650 – 1700) – Người mở cõi, khai phá vùng đất Sài Gòn

Nguyễn Hữu Cảnh, quê Quảng Bình, là tướng tài và nhà quản lý xuất sắc. Năm 1691, ông được chúa Nguyễn cử vào Nam kinh lược, lập phủ Gia Định, huyện Tân Bình, dinh Trấn Biên, Phước Long, đặt nền móng hành chính cho vùng đất Sài Gòn – Gia Định. Ông chiêu mộ dân miền Trung khai hoang, tổ chức thương mại và quân sự, ổn định đời sống cư dân, xác lập chủ quyền người Việt. Ông mất năm 1700 tại Mỹ Tho và được truy tặng tước Lễ Thành Hầu. Nhiều địa danh, tuyến đường ở TP. HCM mang dấu ấn tên và chức tước của ông.

b.Trương Định (1820 – 1864) – Bình Tây Đại Nguyên soái
 Trương Định, quê Quảng Ngãi, là nghĩa quân lãnh đạo phong trào kháng Pháp tại Sài Gòn – Gia Định. Ông chiêu mộ dân nghèo khai hoang lập ấp, chỉ huy nghĩa quân nhiều trận đánh quan trọng, giữ vững niềm tin cho nhân dân Nam Kỳ. Trương Định kháng lệnh triều đình, tiếp tục lãnh đạo kháng chiến chống Pháp, được suy tôn là Bình Tây Đại Nguyên soái. Ông anh dũng hy sinh năm 1864.

c.Nguyễn An Ninh (1900 – 1943) – Nhà văn hóa, lãnh tụ phong trào yêu nước
 Nguyễn An Ninh, quê Hóc Môn, là nhà văn, nhà báo và nhà cách mạng. Ông học luật tại Pháp, tích cực tham gia phong trào yêu nước, sáng lập các tờ báo La Cloche Fêlée và La Lutte để thức tỉnh đồng bào và chống thực dân Pháp. Ông thành lập tổ chức Thanh niên Cao vọng Đảng, phát động phong trào Đông Dương đại hội. Bị thực dân Pháp bắt nhiều lần và đày ra Côn Đảo, Nguyễn An Ninh hi sinh năm 1943, được truy tặng danh hiệu liệt sĩ năm 1980.

d.Tôn Đức Thắng (1888 – 1980) – Nhà lãnh đạo cách mạng
 Tôn Đức Thắng, quê Long Xuyên, tham gia hoạt động công nhân và cách mạng từ thời trẻ. Ông thành lập và lãnh đạo Công hội bí mật, tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, bị thực dân Pháp kết án tù và đày ra Côn Đảo. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông giữ nhiều vị trí lãnh đạo quan trọng ở Nam Bộ và Trung ương, từng là Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc, Phó Chủ tịch và Chủ tịch nước. Ông mất năm 1980, được tặng nhiều giải thưởng và tên tuổi ghi dấu trên các đường phố, trường học, bảo tàng tại TP. HCM và cả quốc tế.