Côn Đảo là một huyện đảo, thuộc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, gồm 16 hòn đảo lớn, nhỏ nằm ở vùng biển phía đông nam của nước ta. Đây là nơi chứa đựng những giá trị văn hoá, lịch sử vô cùng to lớn. Trong đó, các truyền thuyết, cổ tích, ca dao về Côn Đảo đã góp phần làm nên sức hấp dẫn riêng cho địa danh nổi tiếng này.

  1.Truyền thuyết,cổ tích

Văn học dân gian Côn Đảo, chủ yếu là truyền thuyết và cổ tích, tập trung lí giải sự hình thành các địa danh như Hòn Cau, Đầm Trầu, Hòn Trác, Hòn Tài và kể về nhân vật lịch sử Bà Phi Yến.Các câu chuyện đó phản ánh tình cảnh éo le, bất hạnh của con người (chia ly, cô đơn) nhưng đồng thời ca ngợi vẻ đẹp nhân hậu, giàu lòng nhân ái. Về nghệ thuật, chúng nổi bật với cốt truyện đơn giản, ít yếu tố kì ảo, mang giá trị nhân văn sâu sắc và có nét gần gũi với văn xuôi hiện đại.

  2.Ca dao

Văn học dân gian Bà Rịa – Vũng Tàu có một số bài ca dao về Côn Đảo:

           Đi đâu mà chẳng thấy về

Hay là quần tía tựa kề áo nâu

            Ai về nhắn với Ông Câu

Hòn Cau cách bãi Đầm Trầu bao xa.

 (Theo Huỳnh Ngọc Trảng – Phạm Thiếu Hương (biên soạn), Tổng tập văn học dân gian Nam Bộ, quyển 2, NXB Văn hoá – Văn nghệ, TP. Hồ Chí Minh, 2020)

            Ai sang Hòn Trác, Hòn Tài

Cho em nhắn gửi một vài câu thơ

            Đêm sương gió lặng, sao mờ

Trăng khuya chếch bóng vẫn chờ đợi mây

            Chừng nào núi Chúa hết cây

Côn Lôn hết đá, dạ này hết thương.

            (Nguồn: Báo Bà Rịa – Vũng Tàu)

Trong những bài ca dao này, các địa danh và sự kiện ở Côn Đảo chính là nguồn cảm hứng để bộc lộ cảm xúc, thái độ của tác giả dân gian. Họ không chỉ đồng cảm với số phận, nỗi niềm của thân phận con người trên biển đảo xa xôi mà còn gửi gắm những tâm sự, ước mong của mình.