1.Một số lễ hội truyền thống tại địa phương Bà Rịa-Vũng Tàu

a.Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam

Lễ hội Nghinh Ông là một trong 15 lễ hội lớn của cả nước, được tổ chức thường niên từ ngày 16 đến 18 tháng 8 âm lịch tại Đình thần Thắng Tam (TP. Vũng Tàu).

• Ý nghĩa: Đây là dịp quan trọng nhất để ngư dân tri ân Cá Ông (cá Voi), vị thần hộ mệnh và cứu tinh của những người đi biển.
• Hoạt động: Ngoài các nghi lễ truyền thống, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn hóa, thể thao cộng đồng như múa lân sư rồng, biểu diễn tuồng cổ, thi câu cá, đan lưới, kéo co, và các trò chơi dân gian trên biển/cát.

Lễ hội Nghinh Ông được xem là nét đẹp văn hóa tiêu biểu của ngư dân miền biển Vũng Tàu.

b.Lễ hội Miếu Bà Ngũ Hành

Lễ hội Miếu Bà Ngũ Hành là lễ hội văn hóa truyền thống do ngư dân Bà Rịa – Vũng Tàu tổ chức thường niên từ ngày 16 đến 18 tháng 10 âm lịch.

• Tôn thờ: Tôn thờ 5 vị Thần nữ đại diện cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
• Nghi thức: Diễn ra trang nghiêm trong ba ngày, bắt đầu bằng lễ rước cờ lọng và tiếp nối bằng lễ nghinh thỉnh Bà Thủy Long Thần Nữ.
• Hoạt động: Ngoài tế lễ, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn nghệ truyền thống như múa lân, lễ xây chầu đại bội, diễn tuồng cổ, bóng rỗi, múa mâm vàng, mâm bạc, phục vụ người dân và du khách.

c.Lễ hội Trùng Cửu

Lễ hội Trùng Cửu là lễ hội dân gian truyền thống của đạo Ông Trần, tổ chức vào đêm mùng 8 và ngày mùng 9 tháng 9 âm lịch hằng năm tại Nhà Lớn Long Sơn (xã Long Sơn).

• Mục đích: Người dân dâng hương, cầu bình an và tưởng nhớ công đức của Ông Trần, với lễ vật mang đậm nét văn hóa của đạo.
• Điểm thu hút: Hàng nghìn du khách về dự lễ và chiêm ngưỡng kiến trúc cổ xưa của Nhà Lớn cùng các cổ vật quý hiếm bằng gỗ (như bộ bàn ghế Bát Tiên, long sàng).
• Ý nghĩa: Lễ hội thể hiện sự đa dạng về tín ngưỡng và nghệ thuật dân gian tại Bà Rịa – Vũng Tàu, đồng thời thu hút du khách thập phương đến đảo Long Sơn.

d. Lễ hội Dinh Cô

Lễ hội Dinh Cô là một trong những lễ hội truyền thống lớn nhất trong năm, diễn ra từ ngày 10 đến 12 tháng 2 âm lịch tại huyện Long Điền, Bà Rịa – Vũng Tàu.

• Mục đích: Ghi nhớ công lao và tôn thờ Long Hải Thần Nữ Bảo An Chánh Trực Nương Nương Chi Thần (vị Nữ thần trong truyền thuyết dân gian).
• Ý nghĩa: Thu hút hàng nghìn người tham gia để cầu mong an lành, may mắn, và cuộc sống an bình, ấm no cho năm mới.
• Hoạt động: Ngoài các nghi thức tế lễ trang nghiêm do ngư dân lớn tuổi điều khiển, lễ hội còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, thể thao liên quan đến sông nước và dân gian như múa lân sư rồng, thi bắt cá, đập niêu đất, đi cà kheo, đua thuyền thúng, và hát bả trạo.

e. Lễ hội Sayangva

Lễ hội Sayangva (Tết Cầu Mùa) là dịp để bà con dân tộc Chơ Ro bày tỏ lòng thành kính với thần linh, diễn ra từ ngày 15 đến 30 tháng 3 âm lịch hằng năm.

• Mục đích: Cúng thần linh để cầu mong mưa thuận gió hòa, đất nước bình yên, mùa màng bội thu, và buôn làng ấm no, hạnh phúc.
• Nội dung: Lễ hội gồm Phần Lễ (nghi thức cung kính thần linh, ông bà) và Phần Hội (sinh hoạt văn hóa cộng đồng).
• Hoạt động: Bà con mang lễ vật (rượu cần, cơm lam, thịt rừng) cúng tế, sau đó tổ chức nhiều hoạt động phong phú như biểu diễn cồng chiêng, đốt lửa, uống rượu cần, ẩm thực, và các trò chơi dân gian (thổi cơm lam, giã bánh dày, kéo co, bắn nỏ, v.v.).
• Ý nghĩa: Là nơi kết nối cộng đồng, giữ gìn giá trị di sản truyền thống, và tăng cường tinh thần đoàn kết của người Chơ Ro.

2.Đặc điểm nghệ thuật trong lễ hội của địa phương Bà Rịa-Vũng Tàu

a.Không gian trong lễ hội

Không gian trong lễ hội là nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng gồm không gian nhân tạo (như đình, đền, miếu, chùa…) và không gian tự nhiên (gò, bãi, đồng,…). Trong không gian này, người dân trang hoàng nơi thờ tự, chuẩn bị lễ vật, đồ tế tự (cờ, tán, lọng…), nghi vật, ngai thờ, tượng, nghi trượng, chạm khắc trang trí,… đều thể hiện yếu tố tôn giáo.

b.Màu sắc và trang trí trong lễ hội

Ở địa phương Bà Rịa – Vũng Tàu, mỗi một lễ hội mang một dấu ấn lịch sử, văn hoá và tục lệ riêng. Nghi thức, trang trí, màu sắc trong lễ hội vì vậy có những quy định khác nhau.

Trang trí trong mỗi lễ hội là hoạt động trang hoàng nhằm tạo ra một không gian có giá trị thẩm mĩ, thể hiện sự tôn kính tại nơi diễn ra nghi lễ. Nghệ thuật trang trí, hoa văn trong lễ hội gồm tạo hình trang phục lễ hội, biểu tượng thờ (cá Voi, Rồng,…), không gian tổ chức nghi lễ, vật dụng tế lễ và các phương tiện phục vụ lễ hội

c.Trang phục trong lễ hội

Trong lễ hội truyền thống, trang phục không chỉ góp phần thể hiện nét đẹp văn hoá độc đáo của từng dân tộc, địa phương, nghi lễ trong lễ hội mà còn góp phần thể hiện tính thẩm mĩ, giá trị nghệ thuật của trang phục.

3.Giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống của lễ hội địa phương

Lễ hội truyền thống tại Bà Rịa – Vũng Tàu là hoạt động văn hóa cộng đồng, gắn liền với đời sống tâm linh, tôn giáo tín ngưỡng và được bảo tồn qua nhiều thế hệ.

• Giá trị cốt lõi: Lễ hội tái hiện, truyền bá văn hóa và lịch sử cư dân địa phương, góp phần giáo dục đạo lý "uống nước nhớ nguồn", và tạo sự gắn kết giữa các thành viên cộng đồng. Mỗi thành viên đều tham gia sáng tạo và bảo tồn phong tục.

Vai trò thu hút: Cùng với thắng cảnh và di tích, các lễ hội (như Nghinh Ông, Dinh Cô, giỗ Bà Phi Yến, giỗ Võ Thị Sáu, Trùng Cửu, Sayangva/ Sayangbri của người Chơ Ro) trở thành dấu ấn văn hóa đặc sắc, cần được quảng bá,duy trì để thu hút khách du lịch trong và ngoài nước