1.Khái quát các di sản văn hóa tỉnh Bình Dương

Theo thống kê của Ban Quản lí di tích tỉnh Bình Dương, đến đầu năm 2022, tỉnh có 13 di tích và danh thắng xếp hạng quốc gia, 50 di tích và danh thắng xếp hạng cấp tỉnh; 3 Bảo vật quốc gia và 4 di sản văn hoá phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia.

BẢNG THỐNG KÊ MỘT SỐ DI SẢN VĂN HOÁ TIÊU BIỂU ĐƯỢC XẾP HẠNG/ ĐƯA VÀO DANH MỤC CỦA TỈNH BÌNH DƯƠNG

  2.Một số di sản văn hóa tiêu biểu của Bình Dương

a.Di sản văn hóa vật thể

Bình Dương có nhiều di sản văn hóa vật thể tiêu biểu,thuộc nhiều loại hình khác nhau,trong đó có 3 hiện vật được công nhận là Bảo vật quốc gia

·        Tượng động vật Dốc Chùa

Hiện vật được phát hiện tại di tích khảo cổ Dốc Chú ở huyện Bắc Tân Uyên(nay thuộc phường Tân Uyên),có niên đại khoảng 3000 năm.Tượng nhỏ (dài 6,4 cm và cao 5,4 cm),hình con vật có bốn chân đứng trên bệ hình chữ nhật.Đây là hiện vật gốc độc bản,tiêu biểu cho nghệ thuật đúc đồng của người thời tiền sử ở Bình Dương (nay là thành phố Hồ Chí Minh) và được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Bình Dương.Năm 2013, Thủ tướng chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia.

·        Mộ chum gỗ nắp trống đồng Phú Chánh

Hiện vật được tìm thấy tại di chỉ khảo cổ thuộc phường Phú Chánh (nay thuộc phường Bình Dương), có niên đại khoảng thế kỉ II đến thế kỉ I trước Công nguyên. Đây là kiểu mộ táng lạ, sử dụng “áo quan” bằng chum gỗ, dùng trống đồng làm nắp đậy, được phát hiện lần đầu tiên trong lịch sử khảo cổ học Việt Nam. Hiện vật đang được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Bình Dương, được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2018.

·        Bộ dụng cụ dệt gỗ

Bộ hiện vật được phát hiện tại di chỉ khảo cổ thuộc phường Phú Chánh (nay thuộc phường Bình Dương), có niên đại khoảng từ cuối thế kỉ III trước Công nguyên đến thế kỉ I Công nguyên. Bộ dụng cụ dệt gỗ Phú Chánh có 23 hiện vật gồm 2 dao dệt, 3 trục dệt, 18 thanh gỗ. Đây là những kết cấu của loại khung dệt mà hiện nay một số dân tộc ít người ở Tây Nguyên và Đông Nam Á vẫn còn sử dụng. Bộ dụng cụ dệt gỗ Phú Chánh được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2020.

b.Di sản văn hóa phi vật thể

Tỉnh Bình Dương(nay thuộc thành phố Hồ Chí Minh) có 4 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đó là Nghề sơn mài Tương Bình Hiệp,Nghề gốm Bình Dương và môn phái Võ Lâm Tân Khánh-Bà Trà,lễ hội Kỳ Yên ở đình Tân An

·        Nghề sơn mài Tương Bình Hiệp

Nghề sơn mài ở Tương Bình Hiệp xuất hiện từ rất sớm, do những di dân đến đây sinh sống mang theo nghề từ quê hương. Nghề sơn mài phổ biến khắp làng Tương Bình Hiệp (thành phố Thủ Dầu Một), sau đó phát triển sang các vùng lân cận như: Chánh Nghĩa, Phú Cường, Tân An, Định Hoà,…

Năm 1901, Trường Mỹ thuật bản xứ Thủ Dầu Một được thành lập đã đào tạo nhiều thế hệ nghệ nhân sơn mài ở tỉnh Thủ Dầu Một (nay thuộc thành phố Hồ Chí Minh), góp phần cho nghề sơn mài phát triển, nhất là ở làng Tương Bình Hiệp. Ngày nay, nghề sơn mài ở Tương Bình Hiệp không những kế thừa nét văn hoá mĩ thuật truyền thống của dân tộc mà còn tạo nên nét đặc sắc riêng của văn hoá tỉnh Bình Dương. Vì thế, nghề sơn mài ở Tương Bình Hiệp đã được đưa vào Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia năm 2016.

·        Nghề gốm Bình Dương

Nghề gốm xuất hiện vào khoảng giữa thế kỉ XIX, chủ nhân là những lưu dân người Hoa sang Việt Nam định cư. Ba làng nghề sản xuất gốm sứ là: Tân Phước Khánh (nay thuộc phường Tân Khánh ), phường Lái Thiêu và Chánh Nghĩa (nay thuộc phường Thủ Dầu Một).

Nghề gốm trên đất Bình Dương (thành phố Hồ Chí Minh) hiện nay đã trở thành một nghề có đóng góp kinh tế cao, đóng vai trò là “sứ giả” văn hoá, lan toả hình ảnh vùng đất, con người nơi đây ra thế giới. Nhiều thương hiệu gốm nổi tiếng của nghề gốm như: Minh Long, Cường Phát, Nam Việt,… đã cạnh tranh được với những sản phẩm gốm nổi tiếng của Nhật Bản, châu Âu,… Với những giá trị kinh tế,văn hóa mà nghề gốm mang lại đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2021.